Fig. Schemat struktury osłonki
przejrzystej. Naprzemienne rozmieszczenie glikoprotein ZP2 i ZP3
połączonych mostkami wytworzonymi przez białko ZP1.
Osłonka przejrzysta (ZP- zona pellucida) jest galaretowatym tworem
otaczającym oocyt. Zawiązki osłonki przejrzystej pojawiają się pomiędzy
oocytem a komórkami pęcherzykowymi w fazie wzrostu. Jeszcze przed
osiągnięciem maksymalnych rozmiarów oocytu, wokół całej komórki zostaje
uformowany jednolity płaszcz osłonki przejrzystej. U myszy osiąga on
grubość około 6µm. Osłonka przejrzysta spełnia w procesie zapłodnienia
trzy zasadnicze funkcje:
- zapobiega zapłodnieniu międzygatunkowemu
- wiąże plemnik i indukuje reakcję akrosomową
- zmodyfikowana po zapłodnieniu stanowi barierę dla plemników
Osłonka przejrzysta
zbudowana jest z trzech typów glikoprotein: ZP1, ZP2 i ZP3.
Glikoproteiny ZP2 i ZP3 ułożone są naprzemiennie w osłonce przejrzystej.
Tworzą one filamenty, które są połączone przez cząsteczki białka ZP1.
Białka ZP2 i ZP3
wykazują zdolność wiązania plemników. Białko ZP3 jest właściwym
receptorem dla plemników, które nie uległy reakcji akrosomowej zaś ZP2
stabilizuje wiązanie po jej ukończeniu. Związanie plemnika z białkiem
ZP3, spełniającym rolę receptora na osłonce przejrzystej, inicjuje
reakcję akrosomową.