Ostatnie badania pokazują, że obumieranie komórek nie jest prostym, jednolitym procesem. Liczne obserwacje i badania doprowadziły do wyróżnienia dwóch rodzajów śmierci komórkowej, apoptozy i nekrozy.
Apoptoza (z greckiego - apoptosis - opadanie, więdnięcie liści), czyli naturalna, programowana śmierć komórki, jest zjawiskiem fizjologicznym,
niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu. Jest to proces aktywny, przebiegający z udziałem metabolizmu
komórkowego obejmującego aktywację genów i syntezę białek.
Apoptozę charakteryzuje szereg specyficznych zmian morfologicznych i biochemicznych.. Komórka obkurcza się i oddziela od sąsiednich. W jądrze komórkowym dochodzi do kondensacji i fragmentacji chromatyny. DNA jest cięte przez
endonukleazy. W kolejnym etapie dochodzi do fragmentacji cytoplazmy. Od błony komórkowej odpączkowuja tzw. "ciałka
apoptotyczne". Są to, otoczone błona fragmenty komórki zawierające
resztki cytoplazmy, organelle komórkowe oraz fragmenty chromatyny. Apoptotyczna śmierć komórki trwa zwykle kilka do kilkunastu godzin, a ciałka apoptotyczne są szybko fagocytozowane przez komórki żerne.
Tego rodzaju śmierć komórki nie wywołuje stanu zapalnego.
Nekroza (z greckiego - necrosis - martwica) jest biernym procesem degeneracyjnym.
Następuje wówczas, gdy komórki zostają poważnie uszkodzone, np.: przez czynniki fizyczne lub niedotlenienie. Dotyczy często dużych zwartych grup komórek.
Charakterystyczną cechą śmierci martwiczej jest pęcznienie komórki zapoczątkowane poszerzeniem siateczki śródplazmatycznej i obrzękiem mitochondriów. Nastepnie dochodzi do zniesienia
aktywnego transportu jonów przez błonę. W kolejnym etapie błona komórkowa ulega perforacji. Woda i jony wnikają do wnętrza komórki powodując jej obrzęk. Zaktywowane
endonukleazy tną DNA na przypadkowe fragmenty o zróżnicowanej wielkości. W ostatnim etapie martwicy dochodzi do rozpuszczenia komórki pod wpływem uwolnionych enzymów
lizosomalnych.
Powstałe produkty rozpadu komórki wywołują miejscowy stan zapalny.
