Ścieżka Przyrodnicza
"Szwajcaria Podlaska"
           Ścieżka przyrodnicza, prowadząca przez rezerwat przyrody "Szwajcaria Podlaska" oraz
jego najbliższe okolice ma na celu ukazać wielkie bogactwo form i zjawisk, jakie przyroda nagromadziła na tak niewielkim obszarze. Fizjografia i rzeźba terenu wyjątkowe walory krajobrazowe oraz szeroka gama zbiorowisk roślinnych tworzą tu środowisko geograficzno-biologiczne, unikalne dla całej Polski środkowo-wschodniej. Wyjątkowej atrakcyjności tej okolicy nadaje swoiste ukształtowanie terenu, będące efektem połączenia
się w pobliżu Nepli doliny dwóch największych rzek Podlasia-Krzny i Bugu. Budowa geologiczna
i rzeźba terenu są efektem doniosłych wydarzeń jakie miały tu miejsce w erze lodowcowej.
Ścieżka ta jest stosunkowo trudna do przejścia. Ze względu na to, że przebiega po terenach
zalewowych należy przed wyruszeniem zasięgnąć informacji W Dyrekcji Parku Krajobrazowego czy jest całkowicie dostępna. Wskazane jest zabranie ze sobą odpowiedniego obuwia i ubrań przeciwdeszczowych. Długość ścieżki wynosi około 4,5 km. Ścieżka została oznakowana zielonym
liściem klonu na białym tle, a poszczególne przystanki, pomiędzy etapami, oznakowano cyframi rzymskimi malowanymi na dębowych słupkach. Aby przeprowadzić ćwiczenia terenowe warto zabrać
ze sobą kompas, stopery, lornetki, notatniki i ołówek, no i oczywiście dobry chumor. Powodzenia!!!! Etap I Zapraszamy do wędrówki "ścieżką" po uprzednim zapoznaniu się z naszym opracowaniem.
Z szosy prowadzącej w kierunku Krzyczewa, w miejscu gdzie na poboczu umieszczony jest napis:"Ścieżka Przyrodnicza Szajcaria Podlaska" schodzimy na drogę polną, która wiedzie pomiędzy drzewami w kierunku gospodarstwa, tuż za nim-na niewielkim wzniesieniu rozciąga się w kieruku wschodnim szeroka panorama łąk. Etap II Przechodzimy ścieżką wzdłuż tarasu nadzalewowego, mając ciągle po prawej meandrującą Krznę i jej równinną dolinę. Mijamy niewielkie zadrzewienia złożone z robinii akacjowej przez niektórych błędnie nazywanej akacją.Ten gatunek jest obcy naszej strefie klimatycznej, gdyż pochodzi z Ameryki. Na terenie parku występują również inne gatunki obce jak:dąb czerwony, czeremcha amerykańska, buk, mieszańce topoli. Etap III
Teraz przechodzimy wąską ścieżką wśród zarośli wierzbowych w kierunku północnym, następnie wspinamy sie po krawędzi wąwozu i na otwartej przestrzeni, która pojawiła się w drzewostanie proponujemy kolejny przystanek. Etap IV W dalszym ciągu posuwamy się wąską ścieżką prowadzącą w kierunku wąwozu i po pokonaniu jego stromizny docieramy na rozległą polanę porośniętą pojedyńczymi, rozłożystymi dębami. Tu skręcamy w lewo, aby znaleźć się u podnuża wąwozu Etap V Teraz przechodzimy otwartą polaną w kierunku północnym, aby zatrzymać się na pograniczu dwóch zbiorowisk roślinnych: łęgu i grądu. Etap VI Udajemy się dalej w kierunku północnym i idąc wąską ścieżką wśród zarośli nad brzegiem Bugu dochodzimy do ostrego zakola rzeki. Etap VII            Teraz udajemy sie w kierunku zachodnim. Wąską, miejscami podmokłą ścieżką pokonujemy łęgowy fragment rezerwatu. Towarzyszy nam miejscami trudny do przebycia gąszcz krzewów trzmieliny, derenia i wierzby. Licznie zalegające, obumarłe drzewa lub ich konary rozkładane są przez grupę organizmów określona mianem reducentów lub destruentów. Na trasie spotykamy szczątki drzew o różnym stopniu rozkładu. W pewnym miejcsu pokonujemy głębokie rów wiodący od starorzecza do Bugu-jest to naturalnie wydrążony kanał, którym nadmiar wody nagromadzonej w starorzeczu odprowadzany jest do rzeki.Dochodzimy do podnóża skarpy. Po stromiźnie wspinamy się na jej wierzchołek, aby znaleść się na drodze polnej biegnącej wzdłuż ściany rezerwatu, w kierunku wiaty turystycznej. Mijamy stromy, głęboki wąwóz będący w fazie tworzenia. Prawie
pionowe ściany wąwozu pozwalają prześledzieć przebieg ukośnych i poziomych pasemek ciemnego piasku. jest to układ warst materiału geologicznego, odkładającego się w czasie topnienia, zalegającego tu niegdyś czoła lodowca. Na wysokości wiaty stajemy na krawędzi skarpy,skąd rozciąga się piękny widok na zakole Bugu. Etap VIII Od wiaty turystycznej wracamy droga wiodącą wzdłuż ściany rezerwatu, mijamy czołg stojący na cokole, przecinamy szosę asfaltową i polną drogę w kierunku zachodnim kierujemy się na szczyt pagórków górującego nad okolicą Etap IX Powracamy do Nepli kierując sie na południe drogą polną prowadzącą do szosy asfaltowej. Udając się w kierunku wsi dochodzimy do alei z kasztanowca, którą docieramy do parku, gdzie mieści się ośrodek wypoczynkowy "ADAD' Ścieżka Przyrodnicza "Bużny Most"
długość około 0,5 km
długość około 0,2 km
długość około 0,2 km
długość około 0,5 km
długość 0,1 km
długość 0,2 km
długość 0,8 km
długość 1,2 km
długość 0,8 km
Ścieżka ta jest stosunkowo trudna do przejścia. Ze względu na to, że przebiega po terenachzalewowych należy przed wyruszeniem zasięgnąć informacji w Dyrekcji Parku czy jset całkowicie dostępna. Długość ścieżki wynosi około 10,5 km. Ścieżka została oznakowana zielonym liściem wierzby na białym tle, a poszczególne przystanki, pomiędzy poszcególnymi przystankami, oznakowano cyframi rzymskimi malowanymi na dębowych słupkach.
Powodzenia!!!
Etap I
długość około 1,75 km
           Nasza wędrówka rozpocznie się od miejsca do którego istnieje dogodny dojazd autobusem z Białej Podlaskiej do Nepli, niewielkiej wioski położonej w dolinie rzekii Krzny tuż przy ujściu do Bugu. Ten odcinek naszej ścieżki pokrywa sie ze szlakiem turystycznym czerwonym, który biegnie przez cały Park Krajobrazowy"Podlaski Przełom Bugu". Z miejsca gdzien zatrzymuje sie autobus przejdziemy szosą asfaltową w kierunku Janowa Podlaskiego (na północ). Po drodze z mostu na rzece możemy podziwiać piękny widok na cały ujściowy odcinek Krzny. rzeka w tym miejscu płynie szeroką doliną licznymi meandrami. Jej północny brzeg stromo opada w dolinę, na krwędzi której widoczne są zabudowania dwóch gospodarst rolnych. Widoczny za nimi las, to jeden z ciekawszych rezerwatów na terenie parku krajobrazowego nazwany "Szwajcarią podlaską". Przez ten rezerwat jest wytuczona ścieżka przyrodnicza, która rozpoczyna się również w tym samym miejscu. Mając jeszcze w oczach widok doliny Krzny, ruszamy dalej. Po około 300 m mijamy po prawej stronie wjazd do Ośrodka Wypoczynkowego w Neplach położonego w dawnym parku dworskim. Droga wyraźnie pnie się pod górę. na końcu podejścia, po lewej stronie szosy róśnie jedno z większych drzew pomnikowych o obwodzie pierścienicy 6,80 m. Jest to topola biała (białodrzew Populus alba). Na jej wierzchołku było w czerwcu 1941 roku stanowisko obserwatora niemieckiego, który z tego miejcsa kierował ogniem artyleryjskim podczas ataku na twierdzę Brzeską. zrozumiemy to gdy spojrzymy wstecz w stronę doliny Krzny, w dali na horyzoncie zobaczymy już bez trudności panoramę Brześcia. Możemy sobie wyobrazić jaki widok rozpościera się z tego drzewa, którego wysokość wynosi około 30 m. na tej wysokości. Podczas prac zabezpieczających ten pomnik znaleziono elementy konstrukcji stalowej, która była podstawą stanowiska obserwatora. Gdy ukaże sie nam po prawej stronie szosy pomnik z czołgiem ustawionym na cokole opuszczamy asfaltową szosę skręcającą na prawo w polną drogę, biegnącą obok pomnika czołgu i krawędzią ściany lasu, która stanowi granicę północną rezerwatu "Szwajcaria Podlaska". Przy czołgu jest dogodne miejsce do zaparkowania samochodu lub autokarów oraz krótkiego odpoczynku przy ustawionych tam stołach i ławach. Po przejściu jeszcze 200 m dochodzimy do miejsca gdzie został wyznaczony perwszy przystanek naszej ścieżki i kończy się pierwszy etap
Etap II
długość około 1,65 km
           Przejedziemy teraz drogą polną wśród pól uprawnych. Gleba jest tu bardzo niskiej bonitacji, przeważnie V i VI klasy, toteż uprawiane są tu podstawowe zboża i ziemniaki a ich plony bez kosztownego nawożenia nie będą wysokie. Mamy przed sobą typowy krajobraz rolniczy Podlasia. Wąskie działki, których granice znaczą porośnięte przeróżnymi roślinami, miedze. Zwróćmy uwagę na różnorodność i bogactwo form tych roślin. z powodzeniem możemy rozpoznać niektóre z nich, na przykład:krwawnik pospolity, szczaw polny, bylica biała, komosa biała czy też rdest ptasi. Z niewielkiego wzgórka pośród pól możemy podziwiać krajobraz. Po lewej stronie widoczny na horyzoncie kompleks leśny, z charakterystycznymi wierzchołkami sosen to rezerwat "Czapli Stóg". W rezerwacie tym jest największa kolonia lęgowa czapli siwej, licząca około 60 gniazd. Natomiast po prawej stronie na skraju pól rozpoczyna się starorzecze, którego brzegi porośnięte są licznymi gatunkami wierzb krzewiastych, olszą oraz bogatą roślinnością zielną typową dla zbiorowisk łęgowych. Droga polna doprowadzi nas do pierwszeych zabudowań Krzyczewa, gdzie skręcimy w prawo. Celem naszej wędrówki jest położony na skarpie nad starorzeczem przy jego ujściu do Bugu dworek w Krzyczewie. Jest on otoczony starym drzewostanem, w którym dominują lipy i klony.
Etap III
długość około 0,35 km
           Około 300 metrów od dworka przy polnej drodze obsadzonej modrzewiami możemy zwiedzić stary cmentarzyk, gdzie są pochowani ostatni przedwojenni właściciele Krzeczewa. Szczególnie wyróznia się nagrobek Wandy Kuczewskiej z 1907 roku wykonany z czarnego marmuru. Cmentarzyk porastają rozległe kęoy borowinka będącego pod częściową ochroną a jego pojawienie sie w tym miejscu, podobnie jak w przypadku parku dworskiego jest wynikiem działania człowieka. Około 50 m dalej po prawej stronie drogi stoi drewniana kaplica z 1683 roku, dziś katolicka pod wezwaniem św. Jerzego. Kształt bryły kaplicy i kierunek ustawienia ołtarza na wschód, świadczą o jej prawosławnym rodowodzie. Za kapliczką możemy zobaczyć szeroką panoramę dużego zakola Bugu, który w tym miejscu płynie szerokom korytem. W dole, przy lustrze wody ustawiony jest wodowskaz.
Etap IV
długość około 2,1 km
           Od kapliczki drogą gruntową przez wioskę idziemy na północ. Krzyczew to wioska, w której jest jeszcze kilka chałup drewnianych z początku XX wieku. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego z roku 1880 podaje, że w lesie zwanym Kurhanki są dwa kopce kryjące poległych w wojnach ze Szwedami. Dzisiaj niestety nikt nie potrafi wskazać gdzie się znajdują te kopce. Podobnie jest z najbardziej na północ wysuniętym fortem twierdzy brzeskiej, który w 1880 roku jak podaje wyżej wymieniony Słownik był nowy a dzisiaj nie wiadomo gdzie był zbudowany. Jeżeli macie trochę czasu możecie poszukać tych miejsc. Może będziecie mieli więcej szczęścia niż pracownicy parku Krajobrazowego. Po przejściu około 1 km skręcimy w prawo na drogę w kierunku łąk. W miejscu krzyżowania się dróg nie skręcając możemy dojść do starego drewnianego wiatraka, który odległy jest o około 300 m. Jest to typowy koźlak gdzie na wiatr obracano całą konstrukcję budynku. Od wiatraka musimy wrócić do skrzyżowania dróg. Ta droga wyprowadzi nas na szerokie, płaskie łąki.Po przejściu około 800 m skrecimy w prawo z drogi gruntowej będącej granicą między łąką a polem ornym na bardzo mało uczęszczaną dróżkę wśród łąk. W tym miejscu opuścimy czerwony szlak biegnący tutaj prosto do wsi Łęgi i przejdziemy około 200 m łąkami bliżej pasa wierzb rosnących nad rzeką.
Etap V
długość około 2,1 km
           Nasza dalsza wędrówka będzie biegła bardzo słabo widoczną ścieżką aż do miejsca gdzie skręcimy lekko w prawą stronę. Z tego miejsca widoczne będzie duże zakole rzeki o stromych brzegach nie porośniętych wierzbą. w skarpie widoczne otwory to miejcsa lęgowe licznych kolonii jaskólki brzegówki. Gdy sie dobrze przyjrzymy to możemy zobaczyć nisko nad woda lecącego zimorodka, który również gnieżdzi się w stromych skarpach rzeki. Jesteśmy w centrum łąki, na której rośną dwa piękne samotne dęby. Zwróćmy uwagę na kształt ich koron charakterystyczny dla drzew samotnie rosnących. Bliżej brzegu rośnie również samotnie topola czarna różniąca się między innymi od topoli białej kształtem liści. My przejdziemy dalej skręcając w lewo w miejscu gdzie ścieżka biegnie przez niewielkie zarośla krzewiastych wierzb.
Etap VI
długość około 0,6 km
Korzystająć z mapy z miejsca, w którym się znajdziemy musimy dotrzeć do końca nasypu starej "carskiej drogi", biegnacej z Janowa Podlaskiego do Żabianki po białoruskiej stronie. Terez mamy trudne zadanie, jak dotrzeć do wyznaczonego celu, pokonując liczne przeszkody terenowe. cel naszego marszu jest bardzo blisko ale niestety nie widoczny w krajobrazie a jest to przecież wysoki 3-4 metrów nasyp. Kiedy dotrzemy na koronę nasypu skręcamy w lewą stronę i po przejściu 50 m zobaczymy szeroko rozlane starorzecze, które omijaliśmy przemierzając etap V.
Etap VII
długość około 0,5 km
Następny odcinek trasy będzie prowadził koroną dawnego nasypu do miejsca, w którym nagle nasyp się urywa. W dole zobaczymy niewielkie oczko wodne wytworzone przez przelewające się masy wody powodziowej, które przed laty przerwały nasyp. Nie został on odbudowany, w tym miejscu zwyciężyły siły natury.
Etap VIII
długość około 1,5 km
Omijając z prawej strony oczko wodne wejdziemy znowu na nasyp, który od tego miejsca jest już nie porośnięty drzewami i krzewami. Prosto przed nami zobaczymy zabudowania wsi Łęgi, w wiosce tej jest przystanek autobusowy i zaczyna sie asfaltowa droga.
Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Nadbużańskie Łęgi”
Długość ścieżki wynosi 12,5 km. Długość ta liczona jest od tablicy z planem ścieżki ustawionej przy bramie Stadniny Koni na Wygodzie. Na zwiedzanie Janowa Podlaskiego, Stadniny Koni i przejście całej ścieżki będziemy potrzebowali około 8 godzin, a na pobyt na ścieżce musimy mieć rezerwę co najmniej 3 godziny.
Powodzenia!!
Początek naszej wycieczki to centrum starej osady Janowa Podlaskiego. Tu znajduje się przystanek komunikacji PKS i jest miejsce do zaparkowania autokaru. Część rynku to dzisiaj park z drzewostanem z początku wieku XX, a najważniejszym obiektem architektonicznym jest zespół pokatedralny z kościołem p.w. Św. Trójcy i budynki dawnego seminarium. Po przeciwnej stronie rynku znajduje się zespół podominikańskiego kościoła p.w. Św. Jana Chrzciciela. W północnej pierzei rynku znajduje się tzw. Dom Ryttów z 1793 roku. Ciekawym obiektem jest odnowiona stacja paliw, w której jeszcze niedawno tankowano paliwo ze starych dystrybutorów. Przy przystanku autobusowym zamontowana jest tablica z planem parku krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu”, pozwalająca na zorientowanie się w terenie.
Etap I
długości około 2000 m
Etap II
długości około 1400 m
Przy stajni czołowej skręcimy w prawo i przechodząc wzdłuż stajni czołowej , a następnie Woroncowskiej, po około 100 m skręcimy w lewo. Będziemy szli wzdłuż budynków mieszkalnych pracowników stadniny w stronę łąk nadbużańskich. Za ostatnimi zabudowaniami skręcimy w prawo, by po około 200 m dotrzeć na niewielki nasyp, za którym kończy się utwardzona droga i tu będzie nasza następny przystanek. Tu rozpoczyna się przyrodnicza część naszej ścieżki. Tereny, które dalej będziemy przemierzać należą do Stadniny Koni i Nadleśnictwa Biała Podlaska, toteż na przystanku tym obok tablicy informacyjnej o Parku Krajobrazowym umieszczono tablicę informacyjną o tym Nadleśnictwie. Stoimy w miejscu w którym zbudowano jedyny w całym parku krajobrazowym wał chroniący zabudowania stadniny przed wylewami Bugu. Za wałem rozciąga się jedno z najbardziej znanych starorzeczy nazywane „Szczerbacz”. Nazwa jego pochodzi prawdopodobnie od jego kształtu-wygiętej łukowato szabli z rozszczepionym końcem. Jego podmokłe brzegi porośnięte olszowym lasem i wierzbowymi zaroślami sprawiły, że sprowadziły się tu bobry.
Etap III
długości około 700 m
Etap I V
długości około 100 m
W odległości około 100 m od przystanku trzeciego zatrzymamy się na chwile przy skraju zadrzewienia przy granicy rozległych łąk. Pastwiska stadniny są dogodnym miejscem do obserwacji ptaków. Możemy obserwować polujące myszołowy, które w okolicznych lasach łęgowych, wczesna wiosna po latach godowych zakładają gniazda lęgowe. Łąki te stanowią naturalną bazę pokarmową bociana białego. W okolicznych wioskach Ostrowiu, Werchlisiu i na Wygodzie istnieje największe w naszym parku gniazd tego ptaka. Obok bociana białego spotykamy także bociana czarnego i orlika krzykliwego. Miejsca ich rozrodu są objęte ochrona strefową, co jest związane z zakazem wstępu w okolice gniazd w okresie lęgowym. Łąki te są również miejscem lęgu licznych czajek, które charakterystycznym krzykiem będą próbowały odciągnąć nas od gniazda. Zobaczymy również długodziobego rycyka, a w marszu towarzyszyć nam będą liczne trznadle. Usłyszymy charakterystyczny głos derkacza. Zachęcamy do uważnej obserwacji i zapisywania stwierdzonych gatunków ptaków. Tu przydadzą się również atlasy ptaków i lornetki
Etap V
długości około 800 m
Będziemy się teraz poruszać po odkrytym terenie łąki nazywanej „Lipowicą”. Na tym odcinku warto zwrócić uwagę na mijany po lewej stronie niewielki wzgórek porastający roślinnością ruderalną (występującą w pobliżu siedzib ludzkich). Rośnie tu bylina piołun, pokrzywa i różne gatunki ostów. Kiedyś tym miejscu gromadzono siano, które w mroźne, zimowe dni było przewożone do stadniny. Nasiona tych roślin zostały przeniesione (zawleczone) przez człowieka i zwierzęta domowe. Na skraju niewielkiego zadrzewienia zatrzymujemy się przy dwóch tablicach-oznaczonych jednym numerem 7, będzie to nasz przystanek szósty. Na tablicach są przedstawione podstawowe definicje z dziedziny ekologii. Takie jak ekotop, biotop, biocenoza. Opisują one procesy zachodzące w przyrodzie określane terminem sukcesja biocenoz. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na procesy hamujące sukcesję naturalną. Przejawy działalności ludzkiej melioracja i koszenie skutecznie zahamowały zmiany w środowisku naturalnym tej łąki. Jeżeli jeszcze uwzględnimy zabiegi polegające na wsiewaniu traw i ich nawożeniu otrzymamy środowisko, które nazywamy półnaturalnym.
Etap VI
długości około 200 m
Na tym odcinku będziemy się poruszać wzdłuż głębokiego rowu melioracyjnego, którego skarpy porastają sporej wielkości olsze. Droga doprowadzi nas do następnej tablicy ustawionej na skraju lasu. Uroczysko to nazywa się „Ośniaki Małe”. „Ośniaki Małe” to niewielki kompleks leśny, którym przeważa dąb dochodzący do wieku rębnego. Zgodnie z zasadami gospodarki leśnej drzewostan ten powinien zostać wycięty, a jego powierzchnia obsadzona młodymi drzewami. Jednak ze względu na jego małą powierzchnię i otoczenie zbiorowiskami łąkowymi i wodnymi zrezygnowano z tej Formy odnowienia. Zastosowano tu rębnię częściową gniazdową. Na jej powierzchni posadzono młode dęby.
Etap VII
długości około 100 m
Etap VIII
długości około 400 m
Etap IX
długości około 200 m
Etap X
długości około 100 m
Etap XI
długości około 100 m
Etap XII
długości około 700 m
Etap XIII
długości około 300 m
Etap XIV
długości około 600 m
Etap XV
długości około 200 m
Od przystanku XV wrócimy na chwile nad brzegiem rzeki i wzdłuż jej brzegu przejdziemy do następnego przystanku. Po drodze warto zwrócić uwagę na procesy erozji rzecznej zachodzą w tym miejscu. Silny prąd rzeki uderza w brzeg i podmywa go. Powstające w ten sposób zawirowania porywają cząsteczki gruntu i unoszą dalej z prądem. W dnie rzeki tworzy się zagłębienie stale wypłukiwane przez wodę. Głębokość rzeki wynosi tutaj od 8 do 12 m. Erozja boczna brzegowa jest wspomagana erozją wgłębną. Od kilku lat tracimy w tym miejscu rocznie po kilkadziesiąt centymetrów brzegu. Aby powstrzymać te procesy w 1997 roku wykonano umocnienia brzegu przy pomocy opaski faszynowej, którą dodatkowo obciążono workami z piaskiem. Skarpy zostały obsadzone wierzbą, która doskonale się przyjęła. Zjawisko, które oglądaliśmy przy brzegu Bugu nazywane jest meandrowanie rzeki. Na tablicy schematycznie przedstawiono ten proces. Jego dalsze trwanie może doprowadzić do zmiany głównego nurtu. W następstwie czego za rzeką znajdzie się cała łąka (około 100 ha) „Pod Orlą” i część rezerwatu „Łęg Dębowy”. Stare koryto rzeki stanie się starorzeczem i zacznie powoli zarastać. Ponieważ główny nurt stanowi granicę Naszego Kraju z Białorusią nastąpi korekta przebiegu granicy. Oznaczać to będzie stratę tego kawałka Polski.
Etap XVI
długości około 1500 m
Etap XVII
długości około 600 m
Etap XVIII
długości około 900 m
Etap XIX
długości około 200 m
Etap XX
długości około 400 m
Etap XXI
długości około 1000 m