Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu obejmuje fragment doliny dolnego Bugu od Terespola do rzeki Tocznej oraz duże kompleksy leśne położone na wysoczyznach polodowcowych. Długość Parku w lini prostej wynosi 65 km, przeciętna szerokość części zachodniej, leżącej w granicach woj. mazowieckiego, wynosi 6 km, części wschodniej, położonej w woj. lubelskim i graniczącej z Białorusią, 3-5 km. Park zajmuje powierzchnię 30.904 ha, a otulina 17.131 ha. Lasy zajmują 33,4% powierzchni parku, łąki i pastwiska 21,6%, a wody powierzchniowe 2,6%

Obszar parku jest położony na terenie trzech mezoregionów (Kondracki 1998): Podlaskiego Przełomu Bugu obejmującego dolinę rzeki (północna część parku), Wysoczyznę Siedlecką (część zachodnia) oraz Równiny Łukowskiej (część wschodnia). W okolicy Zabuża i Mielnika Bug przecina strefę moren czołowych stadiału Warty. Szerokość doliny Bugu dochodzi do 4-5 km. W granicach parku krajobrazowego mezoregion ten rozciąga się pasem o zróżnicowanej szerokości wzdłuż rzeki zajmując około 40% powierzchni parku. Długość Bugu w granicach parku wynosi 93 km, a średnia wysokość doliny rzeki około 120 m n.p.m.

W dolinie Bugu występują dobrze wykształcone tarasy-zalewowy i nadzalewowy. Względna wysokość tarasu zalewowego nad poziom rzeki wynosi 1-2 m. Miejscami wytępują starorzeacza, wypełnione w różnym stopniu gruntami organicznymi i namułami. Najszersze fragmenty tarasu zalewowego występują w gminach Janów Podlski i Rokitno. Taras nadzalewowy wznosi się około 3-5 m nad poziom wody w rzece. W jego granicach nielicznie występują wydmy (np. koło wsi Mierzwice, Werchliś i Łęgi), pagórki i pola piasków perzewianych.

W wielu miejscach wzdłuż krawędzi doliny Bugu, występują tarasy kemowe o zróżnicowanej szerokości. Wysoczyzna Siedlecka leży w strefie moren czołowych stadiału Warty i jego faz recesyjnych. Wysokości nad poziom morza wynoszą przeciętnie 160 m n.p.m., dochodząc miejscami do 200 m. Powierzchniowo dominuje w tym mezoregionie wysoczyzna morenowa z moreną czołową i denną. Mezoregion w granicach parku zajmuje około 30% jego powierzchni. Równina Łukowska jest mezoregionem o słabo zróznicowanej rzeźbie terenu. Wysokości bezwzględne wynoszą 150-170 m n.p.m. Granica między wysoczyzną Siedlecką a Równiną Łukowską na obszarze parku przebiega na wysokości wsi Serprlic. Charakterystyczną cechą wysoczyzn morenowych jest zróżnicowanie konfiguracji terenu. Dotyczy to szczególnie moreny czołowej, dominującej powierzchniowo, której krajobraz jest urozmaicony licznymi pagórkami o wysokości względnej często przekraczającej kilkanaście metrów, tarasami kemowymi i obniżeniami powytopiskowymi. Lokalnie występują kemy i tarasy kemowe. Wysoczyzna polodowcowa jest porozcinana dolinami mniejszych rzek i niewielkich cieków, dopływów Bugu, np. Krzny, Tocznej, Sarenki, Czyżówki, które urozmaicają rzęźbę parku.

Rozdrobnienie powirzch leśnej na obszarze parku krajobrazowego jest znaczne, co jest typowe dla krajobrazu Podlasia. W granicach parku występują trzy większe kompleksy leśne położone w jego zachodniej części Są to: uroczyska Drażniew-Ostromęczyn liczące wraz z przylegającymi lasami prywatnymi około 1600 ha, uroczysko Zabuże liczące razem z lasami koło serpelic około 2500 ha oraz uroczysko Konstantynów zajmujące 2200 ha. Wymienione trzy kompleksy stanowią 60% powierzchni leśnej parku. Na całym obszarze parku i otuliny występuje duża liczba mniejszych kompleksów i zadrzewień.

Najbardziej cennymi pod względem przyrodniczym zbiorowiskami są nadrzeczne łęgi wierzbowo-topolowe. W dolinie Bugu spotykane są dosyć często, chociaż nie występują na dużych powierzchniach. Na żyznych glebach doliny Bugu występują także łęgi wiązowo-jesionowe, o bardzo bogatym runie. Na brzegach rzeki, starorzeczy oraz na występujących w korycie licznych wyspach występują formacje krzewiaste wierzb, np. wierzby purpurowej, wiciowej, białej i kruchej.

Charaktrystycznym środowiskiem doliny Bugu są starorzecza z typową roślinnością pływającą, bogate pod względem faunistycznym. Brzegi starorzeczy zasiedlają zbiorowiska szuwarowe, np. skrzyp bagiennego i oczeretu jeziornego. Mniejsze powierzchnie zajmują szuwary manny jadalnej, pałki szerokolistnej, pałki wąskolistnej, płonnika błotnego i jeżogłówki gałęzistej. Zewnętrzny pas szuwarów tworzą zazwyczaj zbiorowiska wielkoturzycowe, budowane przez kilka gatunków turzyc. Na terenach bardziej wyniesionych, suchych i piaszczystych, występują zbiorowiska murawowe z gatunkami sucholubnymi, tworzącymi barwne kobierce w okresie kwitnienia


strona główna